Қазақстанда бұлттық технологияларға көшудің алғышарттары қандай

Қазақстандық компаниялар бизнес міндеттерін шешу үшін бұлттық технологиялар мен сервистерді жиірек пайдалануда. Сұраныс көбінесе бұлттардың қолжетімділігіне және сұраныс бойынша қажетті шешімдерді алу мүмкіндігіне шартталған: күрделі қаржы жұмсалымдарынсыз және күтулерсіз. Сонымен қатар бұлтқа жаппай ауысуға бұлтты технологиялардың мәні мен оларды қолдану мүмкіндіктері туралы жеткіліксіз түсінік кедергі келтіреді. Бұл туралы Қазақстандағы VK Cloud қызметінің техникалық директоры Болат Кажкенов толық айтып өтті.

Бұлт және сипаттамалары

Бұлттық есептеулер — сұраныс бойынша жылдам қамтамасыз етуге және босатуға болатын, реттелетін есептеу ресурстарының (мысалы, желілер, серверлер, қоймалар, қолданбалар және қызметтер) ортақ пулына кең таралған, ыңғайлы желі арқылы қол жеткізуге мүмкіндік беретін үлгі.

Яғни, бұлтта ресурстар мен құралдар бұлттық провайдердің қуаттылығында орналастырылады және пайдаланушы оларды жай ғана интернет арқылы пайдаланады.

Бұлттардың өздеріне тән кейбір ерекшеліктері бар. Бірнешеуін бөліп көрсетейік:

• Сұраныс бойынша кіру мүмкіндігі (On-demand self-service). Пайдаланушылар бұлттық платформа әкімшілерімен өзара әрекеттеспей, есептеу ресурстары мен құралдарын өз бетінше ала алады және басқара алады.
• Кең ауқымды желі арқылы кіру мүмкіндігі (Broad network access). Ресурстар стандартты желілік механизмдер арқылы қолжетімді және оларды әртүрлі құрылғылардан (ноутбуктер, смартфондар, планшеттер) пайдалануға болады.
• Ресурстарды біріктіру (Resource pooling). Барлық есептеу ресурстары бұлттық провайдердің деректер орталықтарына орналастырылады және олардың тобы тарапынан қызмет көрсетіледі, жаңартылады және басқарылады. Бұл жағдайда қолжетімді қуаттар бұлттың барлық пайдаланушылары арасында олардың қазіргі қажеттіліктеріне сәйкес динамикалық түрде бөлінеді.
• Жылдам икемділік (Rapid elasticity). Ресурстарды тапсырыс беруші компанияның инфрақұрылымына сұраныс пен ағымдағы жүктеменің өзгеруіне сәйкес жылдам және икемді түрде масштабтауға (үлкейту немесе кішірейту) болады.
• Қызметтерді өлшеу (Measured service). Ресурстарды пайдалану қадағаланады және өлшенеді. Бұл бос тұрған қуаттар (мысалы, жеке жергілікті инфрақұрылым жағдайында) үшін төлем қажеттілігін жоя отырып, «факті бойынша төле» (pay-as-you-go) үлгісі бойынша нақты тұтынылған қызметтерді ғана ашық тарифтеуге және төлеуге мүмкіндік береді.

Бұлттық технологиялармен жұмысты бастау алғышарттары

АТ топтары бір бөлігі бұлттармен жұмысты бастаудың ұтымдылығын анықтайтын көптеген типтік шақыруларға тап болады.

• Бизнестің қажеттіліктері өсіп келе жатқан кезде шығындарды азайтуға тұрақты қысым. Жеке физикалық құрылыммен жұмыс істеу, жабдықты өз бетіңізше сатып алуды, оны реттеуды және оған техникалық қызмет етуді білдіреді. Сонымен қатар, операциялық жүйені сатып алу және лицензияларды төлеу қажет. Нәтижесінде жүктеменің болжамдылығы төмен болған кезде капиталдық инвестициялар қажет болады — қуатты ең жоғары жүктемелерді ескере отырып сатып алу керек, сол себепті олар әдеттегі уақытта бос тұрады. Бұлтта жұмыс істеген кезде бұл шығындар алынып тасталады — барлық ресурстар мен лицензияланған құралдар pay-as-you-go үлгісі бойынша, яғни, тек қолданылған мөлшер үшін төленеді, бұл шығындарды бірнеше есе азайтуға көмектеседі.
• Инфрақұрылымды басқарудағы қиындық. Тармақталған АТ инфрақұрылымын және АТ ландшафтілерін басқару терең құзыреттілікті талап етеді — онсыз барлық компоненттердің өзара әрекеттесуін орнату, қызметтердің үйлесімділігін қамтамасыз ету, бірыңғай құбырлар құру және тағы ондаған байланысты мәселелерді шешу қиынға соғады. Бұлтта жұмыс істеген кезде мұндай қиындықтар болмайды, себебі инфрақұрылымды басқарудың барлық міндеттері бұлттық провайдер тобының жауапкершілік аймағында қалады.
• Киберқауіпсіздікке төнетін қауіптердің артуы және тұрақтылықты қамтамасыз етудің қажеттілігі. 2024 жылы Қазақстанда киберқылмыстың ең үлкен өсімі тіркелді. Мұндай шақырулар жағдайында компаниялар үшін желіні қорғаудан бастап, деректер орталықтарының қауіпсіздігін ұйымдастыруға дейін, деректер мен инфрақұрылымды барлық деңгейлерде қауіптерден кешенді түрде қорғау маңызды. Сонымен қатар пайдаланылатын құралдар жинағы мен жабдықты сертификаттау қажет. Бұл көп еңбекті, қаражатты және ұзақ уақытты қажет етеді. Бұлтта жұмыс істеу осы тапсырмаларды айтарлықтай жеңілдетеді: сыртқы контурлар мен құрылымның қауіпсіздігін провайдер қамтамасыз етеді, ал қажет болған жағдайда әрбір пайдаланушы қолжетімді бұлттық қызметтердің көмегімен қосымша қорғаныс шараларын жүзеге асыра алады.
• Бизнес-процестерге жаңа технологиялар мен жаңартпаларды біріктіру қажеттілігі. Бизнес дамып, кеңейген сайын көптеген компаниялар қолданылатын құралдар жинағын кеңейту қажеттілігіне тап болады. Бірақ көбінесе қиындықтар туындайды: жаңа қызметті орналастыру, бұрыннан бар ландшафтқа біріктіру және оның барлық процестермен үйлесімділігін қамтамасыз ету қажет. Бұлтта бұл мәселе оңайырақ шешіледі — әдетте, провайдер әлдеқашан реттелген және үйлесімді шешімдерді қамтамасыз етеді, сондықтан бизнес процестеріне жаңа технологияларды біріктіру үшін жай ғана қажетті сервисті қосу жеткілікті.
• Бизнестің икемділік, жылдамдық және АТ клиентке бағдарлануы бөліміндегі күтілімдері. Қазақстанның жоғары бәсекеге қабілетті нарығындағы орындарын сақтау үшін компанияларға жаңа технологияларды жылдам алу, инфрақұрылымды жедел қайта құру және клиенттердің ағымдағы сұраныстарына икемді бейімделу маңызды. Физикалық инфрақұрылыммен және on-prem (жабдықпен қатты байланыстырылған) әдісімен орналастырылған құралдар жиынымен жұмыс істеген кезде бұл мәселе тұдыруы мүмкін. Бұлттық платформалармен жұмыс істеу кезінде осындай сұраулар қиындықсыз жүзеге асырылады: ресурстар мен жаңа құралдарды сұрау бойынша, ұзақ уақыт күтпей алуғағ ал инфрақұрылымды шексіз дерлік конфигурациялауға болады.

Бұлттарды қолданудың артықшылықтары және сценарийлері

Бұлттық технологияларды әртүрлі жағдайларда техникалық және бизнес тапсырмаларын шешу үшін өнімді түрде қолдануға болады. Мысалы:

• орталарды бірден орналастыру, бір уақытта жұмыс істеу, әзірлеу циклдерін азайту үшін;
• сенімді, масштабталатын сақтау орнын орналастырыу және аналитика үшін деректердің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін;
• үлгілерді оқыту және үлкен деректер массивін өңдеу үшін қуатты есептеу ресурстарына (мысалы, GPU) қол жеткізу мақсатымен;
• инфрақұрылымды басқаруды автоматтандыру, бақылауды жеңілдету және компанияның штаттық АТ бөліміне түсетін жүктемені азайту;
• ең жоғарғы жүктемелерге лезде жауап беру және кідіріссіз және күрделі қаржы жұмсалымдарынсыз жаңа қуаттарды қосу мүмкіндігін алу үшін;
• ресурстарды аймақтар бойынша бөлуді жүзеге асыру және алаңдардың бірінде уақытша ақаулар болған жағдайда да жоғары қолжетімділікке кепілдік беру үшін.

Сонымен қатар, бұлттардағы жұмыс time-to-market, яғни өнімдердің нарыққа шығу уақытын қысқартуға мүмкіндік береді. Көптеген аспектілер арқылы осы нәтижеге жетеді:

• Ортаны жылдам ілгерілету. Жабдықты апталар бойы күтудің орнына, сынақ және өндіріс орталарын минуттар ішінде жасау.
• Стандарттау және автоматтандыру. Орталар қайталанып жасалуы үшін Infrastructure as Code (IaC) үлгілері мен құралдарын пайдалану.
• Бір уақытта әзірлеу және сынақтан өткізу. Әртүрлі пәрмендер мен функциялар үшін бір уақытта көптеген сынақ орталарын іске қосу мүмкіндігі.
• Тәуелділіктерді жою. Физикалық жабдықтарға және АТ мамандарының қолжетімділігіне тәуелділіктің төмендеуі.
• Бұлттағы CI/CD. Кодты құрастыру, сынақтан өткізу және өндіріске шығару процестерін толық автоматтандыру.